Nick Merdanyan Hat ve Tezhip

Röportaj: Seral Cumalı

1000 yıl önce at ahırıymış burası. Hipodromun atları dururmuş o zamanlar. Şimdi bu küçük dükkanda dünya çapında büyük bir sanat yapılıyor. Bu sanatın mimarı Nick Merdenyan. Ona ‘Yaprakların efendisi’ diyorlar. Çünkü burada kuru yapraklar üzerine hat ve tezhip sanatının bütün incelikleri sergileniyor ve ortaya çıkan eserler Amerika Birleşik Devletleri başkanlarının Washington’daki ikametgahı Beyaz Saray’dan Arap emirlerinin saraylarının duvarlarına kadar kendine yer edinmiş durumda. İşte Nick Merdenyan’ın ve yaprağa yapılan hat ve tezhip sanatının hikayesi...

Lületaşı pipolardan yaprağa hat yapmaya..

Nick Merdenyan daha 14 yaşındayken Kapalıçarşı’da çalışmaya başlar. Çalıştığı yer lületaşından pipolar yapan bir dükkandır. Ama öyle sıradan pipolar değildir bunlar. Her birinde hikayeler vardır. Mesela bir tanesinin üzerine padişah ve haremi işlenmiştir. Bu sanatla uzun süre haşır neşir olur Nick Merdenyan. Orada büyür, evlenir. Sonra bir gün baba olur. Bugün 20 yaşında olan oğlunun vaftiz törenine saksı içinde bir salon bitkisi gönderir dostlarından biri.

Pek öyle rastlanmayan, büyük yaprakları olan ender bir bitkidir bu. Adı ‘dieffenbachia’ olan bu bitki artık Merdenyan’ların salonunu süslemektedir. Sonrasını Nick Merdenyan şöyle anlatıyor: Çocukluğumda, gençliğimde hiç yapmadığım bir şeyi yaptım. Yapraklarından biri solmaya başlayınca kesip kitap arasına koydum. Hani kitap arasında çiçek kuruturlar ya, işte öyle. Sonra onu orada unuttum. Bir süre sonra kitabı karıştırırken o yaprak düştü. Kurumuş, incecik, ipeksi bir hale gelmiş. Neredeyse şeffaflaşmış. O kadar güzeldi ki...” Nick Merdenyan uzun süre bu yaprağı hayranlıkla inceler. Çalıştığı dükkana zaman zaman uğrayan bir hattat görür yaprağı ve Nick Merdenyan’ın kaderi değişir. Merdenyan arkadaşına “Hiç yaprak üzerine hat yaptın mı?” diye sorar. “Hiç yapmadım; bir göreyim yaprağı” der hattat dostu ve devam eder: Bir deneyeyim bunun üzerine yazmayı. Sözde kalmaz söylediği; yazar ve olağanüstü bir sonuç ortaya çıkar. Merdenyan büyülenir, “Ben bunu yapmalıydım” der...

Yapraklar Florida’dan fırçalar Londra’dan...

Nick Merdenyan hat yazmayı, tezhip yapmayı hiç bilmemesine rağmen artık bu işe gönül koymuştur. Büyük bir araştırmaya girişir. Bu yaprakları nereden bulabilirim diye. Çünkü ‘dieffenbachia’ Türkiye’de öyle bol bulunan bir bitki değildir. Önce Türkiye’de bulur ve denemelere başlar. Zaman içinde araştırmaları onu Amerika- Florida’ya kadar götürür. Oradaki bir serada bu bitkinin en güzelleri yetiştiriliyordur. O gün bugündür İstanbul- Florida arasında mekik dokuyor Nick Merdenyan: “Florida’daki seraya ilk gittiğimde, bitkiyi değil yapraklarını istediğimi söyleyince “Ne yapacaksınız sırf yapraklarıyla?” diye sordular. Anlatınca çok ilgilerini çekti.

Bana yardımcı oldular. Yaprağını kesince bitkiye bir şey olmuyor, tekrar yeni filizler veriyor, böylece bitki yeni yapraklar vermeye devam ediyor. Florida’ya gidip her bir yaprağı tek tek seçiyorum. Yaprakları buraya zarar vermeden getirdikten sonra onları kurutmak başka bir aşama. Yaprak üzerine yazı ve tezhip için kedi kılından yapılmış özel fırça gerekiyordu, bunları da Londra’dan getirttim. Sonrası ise sanatı icra etmek. Bunun için Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’nden bir ekip kurdum.

Ben yazılacak ve yapılacak fikri buluyorum, renkleri belirliyorum onlar icraata döküyor. Bu meşakkatli bir sanat. Bir yaprak üzerinde çalışmak haftalar hatta aylar alıyor.” Nick Merdenyan üzerine hatla yazdığı sözler ve süslediği semboller nedeniyle bunlara ‘Hoşgörü Yaprakları’ adını verir. Mesela bir yaprağa üç dinde ‘Allah’ yazar. Böylece dinlerin kardeşliğini vurgulayan bir mesaj verir. Bir başka yaprakta üç dinde koruma duaları vardır. Yaprak üzerine yazılan Besmele ya da bir Mevlevi sikkesi de bulabilirsiniz. Budizmi de ihmal etmez, bir yaprağa da neşeli bir Buda yerleştirir. Ve bir yaprağın üzerine lale yapar, lale aşktır. Aşk deyince, çiftler de bu sanatta yer almak istiyormuş. Bir yaprağa hatla isimlerini yazdıran çiftlerin sayısı fazlaymış.

Sarayların duvarlarında

Bu sihirli küçük dükkanı kimler ziyaret etmemişki... Beyaz Saray’ın duvarlarına zamanın first ladyleri Hilary Clinton ve Laura Bush tarafından götürülüp asılmış bu değerli yapraklar. Suudi Arabistan Kralı Abdullah, Dubai Emiri Al Maktum, Katar Emiri Şeyh Hamad bin Halife dükkanın müdavimleri arasında. İngiltere Kraliçesi Elizabeth, İspanya Kraliçesi Sophia da ‘Hoşgörü Yaprakları’na sahip...

Kaynak: http://www.posta.com.tr