Tarihi Hicaz Demiryolu Müzeyle Hayat Bulacak
Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) ile Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı işbirliğinde Osmanlı Padişahı 2. Abdülhamid döneminin en önemli projelerinden Hicaz Demiryolu'nun Amman istasyonunda tarihi demiryolunun geçmişinin anlatılacağı müzenin yapımına bu yıl başlanacak.
TİKA ile Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı yetkililerinden aldığı bilgiye göre, Osmanlı devletinin son dönemlerinde hayata geçirilen ancak zaman içinde atıl hale gelen hattın yeniden canlandırılması amacıyla Türkiye öncülüğünde yürütülen çalışmalar devam ediyor. Bu kapsamda hattın Türkiye sınırlarında kalan bölümü hızlı tren hattına dönüştürülüyor. Türkiye, hattın yeniden hayat bularak hizmete girmesinin yanı sıra projenin kültürel ayağına da önem veriyor. Bu çerçevede kutsal topraklara gidenlerin yolunu kısaltmak amacıyla Şam ile Medine arasında inşa edilen hattın Amman istasyonu, TİKA tarafından restore edilecek.
Geçen yıl Türkiye ile Ürdün arasında istasyonda çalışanlar için yaptırılan tarihi lojmanların restorasyonu ve yeni bir müzenin yapımı amacıyla mutabakat zaptı imzalanmıştı. Başkent Amman'da bakımsız olduğu için kullanılamayan üç tarihi bina, TİKA tarafından dokusuna uygun şekilde restore edilecek. Tarihi binaların yanındaki bin 500 metrekare alana da Hicaz Demiryolu'nun hikayesinin anlatıldığı yeni bir müze binası inşa edilecek. Projesi tamamlanan restorasyon çalışmaları ve müze binasının inşaatına bu yıl başlanacak. Restore edilen yapılar da müzenin bir parçası olarak hizmet verecek. Müzede, 2. Abdülhamid'in mührünün bulunduğu raylar, lokomotifler, istasyonda haberleşme amaçlı kullanılan malzemeler, biletler, fotoğraflar sergilenecek. Ayrıca hat üzerindeki istasyonların tarihi ses kayıtları eşliğinde aslına uygun kıyafetleriyle kondüktörler, yolcular ve eşyalardan oluşan çok boyutlu bir sunumla istasyonun ilk yılları canlandırılacak. Müzenin diğer katlarında ise diorama tekniğiyle diğer istasyonların maketlerinin sergilendiği bir bölüm bulunacak. Müzenin yanındaki 3 tarihi bina, sosyal faaliyetlerde kullanılması amacıyla tarihi dokuları korunarak restore edilecek. Restorasyon ve müze inşaatının 2018'de bitirilmesi planlanıyor.
Hicaz Demiryolu'nun yeniden canlandırılması
TCDD, Uluslararası Demiryolu Birliği bünyesinde 2007'de oluşturulan ve Türkiye, Suriye, İran, Irak , Suudi Arabistan, Ürdün, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Afganistan, İran ile Umman demiryolları idarelerinin üyesi olduğu Ortadoğu Bölgesel Kurulunda, bölge ülkeleri arasında kesintisiz demir yolu bağlantısı sağlanması ve bu sayede İstanbul’dan Medine’ye kadar Hicaz Demiryolu hattının yeniden canlandırılmasını gündeme getirmişti. Bu kapsamda, Hicaz Demiryolu'nun geçtiği ülkeler Türkiye, Suriye, Ürdün ve Suudi Arabistan kendi topraklarındaki demiryolu hatlarının canlandırılması konusunda görüş birliğine varmıştı. İstanbul'dan Medine'ye kadar uzanan Hicaz Demiryolu'nun yeniden canlandırılmasını amaçlayan çalışmaya Türkiye bölümü eklendi.
Aradan geçen zamanda özellikle Türkiye, hattın kendi toprakları içerisindeki kısmında İstanbul-Konya Yüksek Hızlı Tren hattını tamamladı. Konya-Karaman hızlı tren hattının yapımı ile Karaman-Ulukışla, Adana-Osmaniye-Gaziantep arasındaki hızlı tren hattı projesi çalışmaları da sürüyor. Suudi Arabistan’da da Kuzey-Güney demiryolu projesi tamamlanarak işletime açıldı. Riyad-Cidde arasında 950 kilometrelik ve Dammam-Jubail arasında 115 kilometrelik yeni hattı kapsayan Suudi Kara Köprüsü ve Mekke-Cidde-Medine arası Harameyn yüksek hızlı demiryolu projeleri yapım çalışmaları devam ediyor. Ürdün’deki Hicaz Demiryolu da "Ürdün Hicaz Demiryolları Genel Müdürlüğü" adı altında işletiliyor. Suriye'deki çalışmalar ise mevcut siyasi durum nedeniyle 2011 yılından itibaren kesintiye uğradı.
Hicaz Demiryolu'nun tarihi
Osmanlı Padişahı 2. Abdülhamid döneminin en önemli projelerinden biri olan Hicaz Demiryolu, 1900-1908 yılları arasında Şam ile Medine güzergahında inşa edildi. Demiryolunun yapımına 1 Eylül 1900'de Şam ile Der'a arasında başlandı. Şam'dan Medine’ye doğru inşasına başlanan hat, 1903 yılında Amman’a, 1904’te Maan’a, 1 Eylül 1906'da Medayin-i Salih’e ve 31 Ağustos 1908'de Medine’ye ulaştı.
Ana istasyonları Amman’ın yanı sıra Şam, Der’a, Katrana ve Maan olan hat, kısa ömrüne rağmen önemli askeri, ekonomik ve toplumsal etkiler doğurdu. Hatta, 1910'da 198 bin 448, 1913’te 232 bin 563 yolcu ile 1910’da yaklaşık 66 bin ton ve 1913’te 112 bin ton ticari eşya taşındı. 1900-1908 yılları arasında yapılan Hicaz Demiryolu yan yollarla birlikte 2 bin 241 kilometre olarak inşa edildi.
