Ateşle Toprağın Dansı - Kubbeli Yuvarlak Fırın
Kubelli yuvarlak fırın, çini ve seramik pişirme fırınlarına verilen isimdir. 15 yy.'da kullanılmaya başlamış olup ısı tekniği bakımından çok verimli olan bir fırındır. Odun ile ısı üreten bu fırınlarda 1,5 ton kurutulmuş kavak ağacı 17 saat süreyle yakılırdı.
Nasıl doldurulur ? :
Dekorlama işlemi tamamlanmış mamüllerin son kontrolleri yapılır ( yanlış boyama var mı eksik boyama yapılmış mı? vs).
Kontorolü yapılan mamüller sırlama atölyesinde sırlanmaya alınır. Sırlama işlemi daldırma yöntemi ile yapılır. Sırlama işlemi biten mamüllerin ayak kısımları nemli bir sünger ile silinir. Bunun amacı sırlı kalacak ayakların fırına yapışmasına engel olmaktır. Bu işlem kuruma işlemi bitiminde yapılır.
Fırına girlecek ürünler belirlenir. İyi bir sonuç için hangi ürünü nereye ve nasıl konulacağı iyi hesaplanmalıdır.
Fırın yukardaki kapaktan fırına indirilen bir merdivenle doldurulur. Genelde 2 kişi fırını doldurur. Birisi sırlanmış ürünleri fırını içerisindeki kişiye uzatmakla, diğeri mamülleri fırın içindeki raflara yerleştirmekle görevlidir.
Fırını dolduracak kişi ürünlerin birbirlerine temas ettirmemesi gerekir aksi halde yapışmalar meydana gelecek pişme sırasında mamüller zarar görecektir.
Doldurma işlemi bitiminde içerdeki merdiven dışarıya alınıp kapak kapatılarak etrafı çamur ile sıvanır.
Fırın nasıl yakılır ? :
Ateşhanedeki kavak ağaçları yakılır. İlk 3 - 4 saat fırın içindeki nemin alınması amacı ile daha sonraki 11- 12 saat de mamüllerin yeteri derecede pişmesi için bırakılır. 1150 derece de firitlenir (sabitlenir )
Nasıl pişirir ? :
Ateşhanede üretilen sıcaklık 30 cm. çapındaki delikden fırına ulaşır. Sıcaklık fırının tam ortasından geçerek kubelere çarpar ve rafların arasında dolaşarak 'fişek deliği' denen yerden baca boşluğuna çıkar. Bu sırada içerdeki nemli havayı da alır. Fırının içi ' iç gömlek ' adı verilen bir malzeme ile kaplanmıştır. Bu madde fırının ısı kaybını önler.
Ateşhane içinde bulunan ' yalak ' adı verilen yerlere aynı sır ile sırlanmış bir parça yerleştirilerek, sır gelişme derecesi gözlenir. Fırını yakan ve sır gelişimini kontrol eden kişiye de ' çeşnici başı' denir. Pişim işi bitiminde fırın soğumaya bırakılır.
Sonuç :
Mükemmel bir pişim harika canlı ve parlak renkler.
Fırının doldurulup boşatılma süresi tam 7 gündür. 90 yıllarda havayı kirlettiği düşüncesi ile kaldırıldılar. Onların yerini elektrikli karma fırınlar aldı. Fakat kubbeli yuvarlak fırınlarda pişen mamüller oksidasyon ortamları bulduklarından elektrikli fırınlardan daha iyi sonuç vermişlerdir.
En son Kütahyalı çiniciler tarafından kullanıldılar ve 1990'da tarihe karıştılar.
Yakması, doldurması, pişirmesi, boşaltması zevkli sanat ocağı idi...
ŞEMASIı :
