ERKEN OSMANLI DÖNEMİ MİMARİSİ - Camiler
ANKARA HACI BAYRAM-I VELİ KÜLLİYESİ
· Cami, medrese ve türbeden oluşan külliyenin medresesi yok olmuştur.Caminin ise kitabesi yok olmuştur. Hacı Bayram-ı Veli 1429'da öldüğüne göre cami, 1429'dan önce yapılmış olmalı.
· Cami boyuna dikdörtgen planlı, düz tavanı kırma çatılıdır. Batı yanına ve kuzeyine (son cemaat yeri) son tamirinde mekan ilave edilmiştir. 1940'daki tamirinde ise, son cemaat yeri genişletilmiştir.
· Alçı mihrabı ve ahşap minberi dikkat çekicidir. Minber üzeri kalem işleriyle süslüdür. Bu kalem işlerini pencere kenarlarında ve tavan göbeğinde de görürüz.
· Caminin altında kayalara oyulmuş girişi iki odalı ve uzun bir koridora açılan dört hücre yer alır.
· Caminin güneydoğu tarafı bir tapınağa birleşir. Güneyinde ise, Hacı Bayram-ı Veli' nin türbesi bulunur.
· Türbe kare planlı ve üzeri çift kademeli geçişli kubbeyle örtülüdür.
BURSA NALBANTOĞLU CAMİSİ
· II. Murat zamanında yaptırılmıştır. 1777 tarihinde minber eklenerek camiye çevrilmiştir.1957 de restore edilip ibadete açılmıştır.
· Tipik Bursa yapısı kare planlı, kubbeyle örtülüdür. Kubbeye prizmatik Türk üçgeni ile geçilir.
· Harimin kuzeyinde üç bölümlü son cemaat yeri var. Son cemaat yeri ve harimin birleştiği yerde minare var.
· Almaşık duvar örme tekniğiyle örülmüştür.
EDİRNE GAZİ MİHAL CAMİSİ
· 1421 Tarihinde külliye şeklinde Mihal Gazi tarafından yaptırılmıştır.
· Zaviye, İmaret, Tabhaneden oluşan külliyenin beş bölümlü son cemaat yeri var.
· Zaviye Planlı esas ibadet mekanı yarım tonozla örtülü.
· Dikdörtgen bir mihrabı var. Tabhaneler yıldız tonozla örtülü. Kubbeye çift kuşakla geçilir. Cami avlusunda şadırvan var.
· Hamamı enine sıcaklıklı, çift halvetli gruba girer.
BURSA YİĞİT KÖHNE MESCİDİ
· Ne zaman yapıldığı kesin olarak bilinmeyen cami, H. 853/1449'dan önce, Yiğit oğlu Hacı Ali tarafından yaptırılmıştır.
· Harim kare planlı, üzeri kubbe ile örtülüdür. Kubbeye prizmatik Türk üçgenleriyle geçilir.
· Mihrap dikdörtgen şeklindedir. Harimin kuzeyinde yanları kapalı üç bölümlü son cemaat yeri vardır. Son cemaat yerinin üzeri, ortası küçük kubbe, yanları aynalı tonoz örtülüdür.
· Orta mekan yan mekanlardan daha küçüktür. Harim ile son cemaat yerinin birleştiği batı köşede çokgen gövdeli minare yer alır. Son cemaat alınlığı kalkan duvar şeklinde yükseltilmiştir. Alınlıkta içi geometrik tuğla süslü niş dizisi görülür.
· Dışta kubbe köşeleri pahlanmış sekizgen kasnak üzerine Oturur. Duvarlar taş ve tuğla dizilerinden oluşan almaşık tekniklidir. Yapı, plan, dış görünüş ve malzeme açısından tipik erken Osmanlı Bursa yapıları karakteri taşır.
EDİRNE ÜÇ ŞEREFELİ CAMİSİ
Cami, II. Murat tarafından 1437- 1447 tarihleri arasında yaptırılmıştır. Avlu penceresinin ikisinin alınlığında Sultan Murat adını taşıyan kitabeler vardır. Cami 1752 depreminde hasar görmüş iç ve dışında yedi kubbesi ve şerefelerine kadar 4 minare yıkılmıştır. Son cemaatte düşen minareler nedeniyle Ayverdi'ye göre, çöken tekne tonozlar yerine ovalce yuvarlak kubbeler yapılmış, bir köşede çapraz tonoz, bir köşede kubbe gibi aksaklıklar oluşmuş. Son cemaat kubbeleri tamirde değiştirilmiş, bununla beraber avludaki 15 kubbesi orijinal kalem işleriyle kalabilmiştir.
1. Ayrıca Türk mimarisinde ilk dört minareli yapı olma Özelliğini taşır.
2. Harim enine dikdörtgen planlı ortası, doğu ve batıdaki altıgen birer ayak ile güney ve kuzey duvara atılmış kemerlerin oluşturduğu altıgen sistem üzerine oturan bir kubbe ile örtülüdür. Kubbenin kapalı mekanın büyük bir kısmını kapatması ile merkeziyet fikri görülür.
3. Avlu ortası şadırvanlı revaklı, yan kapıları bulunan daha sonraki tarihlerde klasikleşen bir avludur, Avlunun her köşesinde birer minare yer alır.
4. Kapalı mekanla açık mekanın (avlunun) birbirini tamamlayan birimler olarak düşünülüp yapılması Türk cami mimarisi için yenilik sayılmıştır. Sanat Tarihçileri ve Mimarlık Tarihçi/eri bu yapıyla beraber klasik dönemi başlatırlar.
5. Kapı ve pencereleri künde kari tekniğiyle yapılmış.
UZUN KÖPRÜ SULATAN MURAT CAMİSİ
* Yapının 1447 tarihli vakfiyesi vardır, kitabesi ise 1443 tarihlidir. 1621 de Sultan II. Osman tarafından tamir ettirilmiştir.
* Külliye şeklinde yapılmıştır. Külliye hamam,imaret ve camii den oluşmaktadır. İmareti yıkılmış hamamı ise kullanılıyor.
* Kareye yakın dikdörtgen planlı, düz ahşap tavan ve kırma çatıyla örtülüdür. Kuzeyinde ise sundurmalı bir son cemaat yeri bulunur.
* Minberi ve mihrabı orijinal değildir.
BURSA ABDAL MEHMET CAMİSİ
· Kitabesi yoktur. Türbe kitabesine göre 1450 yılında II. Murat tarafından yaptırılmıştır.
· Cami ve türbe külliye şeklinde yapılmış. Cami enine dikdörtgen planlı ve üzeri kubbeyle örtülüdür kubbeler sekizgen kasnaklıdır. Kuzeyinde üç bölümlü son cemaat yeri vardır.son cemaat yerinin yanları kapalı ve üzeri kubbeyle örtülüdür.
· Almaşık duvar tekniğiyle yapılmıştır.
· Harimle son cemaat yerinin birleştiği batı cephede bir minare yer alır.
· Caminin kuzeyinde türbesi var kümbet + eyvan planlıdır. Gövde kısmı kare planlı ve kubbeyle örtülüdür. Önünde tonozla örtülü eyvan vardır. Almaşık duvar tekniği ve kalkan duvarıyla tipik bir bursa yapısıdır.
EDİRNE MURADİYE KÜLLİYESİ
· Külliye imaret , cemi, ve tekkeden oluşur. 1426-27 yılları arasında yaptırılmıştır.
· Cami zaviye planlıdır. Esas ibadet mekanı, orta sofa, orta sofaya birer kemerle açılan tabhaneler var. Bu mekanların üzeri kubbeyle örtülüdür ve esas ibadet mekanının aydınlık açıklığı var.
· Orta sofa ve esas ibadet mekanında kubbeye prizmatik Türk üçgen kuşağıyla geçilir
· Orta sofanın kuzeyinde bir mahfil var.mahfile girişin batısındaki merdivenle çıkılır. Bu merdiven aynı zamanda minareye de çıkar.
· Harimin kuzeyinde 5 bölümlü son cemaat yeri var. Ortası kubbeli yanları tonozla örtülüdür.
· Caminin giriş kapısı künde kari tekniğiyle yapılmış. Caminin esas önemi çinileridir. Mavi beyaz sır altı tekniğiyle yapılan İznik çinileridir.
AMASYA GÖRGÜÇ PAŞA CAMİSİ
· II. Murat’ın Vezirlerinden Görgüç Paşa tarafından 1418 tarihinde yaptırılmıştır.
· Zaviye planlı bir yapıdır. Esas ibadet yeriyle orta sofa neredeyse eş büyüklüktedir. Doğu ve batıda orta sofaya açılan tabhaneler bulunmaktadır.
· Son cemaat yerinin bir kısmı tabhane bir kısmı ise türbe olarak kullanılıyor. Hepsinin üzeri kubbe ile örtülüdür. Son cemaat yerinin ortası kubbeyle örtülüdür.
· Esas ibadet mekanında ve orta sofa da kubbeye pandantif ile geçilmiştir. Tabhane de ise kubbeye prizmatik Türk üçgen kuşağıyla geçilmiştir.
UZUN KÖPRÜ
* Köprü. 1427-1443 tarihleri arasında 18 senede yapılmıştır. Yapımına akıncı beyi Mahmut Bey nezaret ermiştir. Mahmut Bey'in mezarı, Köprü başındadır.
* Köprü 174 gözlü, 1,70 m. genişliğinde, 1270 m. uzunluğundadır. II. Beyazıt, II. Osman, II. Mahmut ve II. Abdülhamit zamanında tamir olunmuştur.
* Ustası Muslihiddin usta, kalfası Mehmet Kalfadır. Orta yerinde dışarı doğru çıkıntı yapan korkulukları üzerinde, insan, fıl. aslan ve vazodan çıkan çiçek motifleri yer alır.
BURSA MURADİYE CAMİSİ
* Zaviye II Murat tarafından 1424 yapımına başlanmış 1426 tamamlanmıştır.
* Kitabe harime giriş üzerindedir.
* Zaviye planlı bir yapıdır. Tabhanesi yalnız kuzey taraf da vardır
* Mihrap XV!!I. yy. başlarındaki yangından sonra, minber 1897’de yeniden yapılmıştır.
* XIX. yy.'da batıdaki minare yıkılmış ve Nisan 1904're yeniden yapılmıştır.
