Bed' ve Besmele kelimelerinin birleşerek oluşturduğu ve tarihte Osmanlı Devleti halkı içerisinde çok kullanılmış olan, hâlâ da yer yer kullanılmakta olan Türkçe tamlamadır.

Bed' kelimesi "başlamak, başlangıç, baş" anlamlarına gelmektedir. Besmele de bildiğimiz besmeledir. Dolayısıyla tamlamanın anlamı, "besmeleyle başlamak, besmele çekerek başlangıç yapmak" olarak karşımıza çıkar.

Bu tamlama, Anadolu'da aynı zamanda

âmin alayı deyimiyle de ifade edilir. Lakin amin alayı bir grup, bed'-i besmele ise birkaç dakikalık bir törendir.
Bed'-i besmele, eskiden okula/okumaya başlayacak olan çocuklara maddi-manevi şevk/motivasyon vermek ve onların bu girişimlerini tebrik etmek için kurulmuş bir tören şeklidir. Çocuk/çocuklar yıkanır, abdest aldırılır, tekbir getirilerek okul kıyafeti giydirilir, âmin alayı ile birlikte bulunduğu şehrin manevi ulularına ziyarete götürülür, başarıları için hep beraber dualar edilir, sonra kendisini okutacak hocasına götürülür, hocasının eli öptürülür, hocası ona besmele çektirir, ilk iki-üç harfi gösterip bir-iki hece okutur. Bir-iki hece okuyan ve defterine belki birkaç çizgi yazan çocuğa önce hocası aferin maşallah der, sonra âmin alayı içerisindeki büyükler, ellerini öpen çocuklara çeşitli hediyeler verirler, çocuklar eğlendirilir ve olay biter, herkes kaçışır, ortam dağılır. Evin kızları ortalığı toplar, bulaşıkları yıkar, kalan sarmaları götürür vs.

Bu anlattığım olayın tamamı âmin alayı olmakla birlikte, çocuğun hocasıyla buluştuğu ilk andan son âna kadarki yaşadıkları, bed'-i besmeledir. Çocuk  davet edilen herkesin gözünün önünde ilk defa okumaya ve yazmaya başlar.

Bed' kelimesi Arapça menşeli bir kelimedir. Arapça'daki yazılışında, kelimenin sonunda bir ayın harfi bulunduğu için kelime "bed" der kalır. Hatta sonuna -i gibi bir ek getirildiğinde, o ek kelimeden ayrı bir kelimeymiş gibi okunur. Yani sondaki ayın harfi kelimenin ekiyle olan ses bağlantısını keser. Fakat biz Türklerin gırtlağında bu kelime, sonuna gelen -i takısıyla birleşmiştir, ses bağı koparılmamıştır. Dolayısyla kelime "bedi besmele" şeklinde okunur. Lâkin "bed' kelimesinin mânâsını yitirmemesi için bu tamlama, yüzyıllarca ayın harfi atlanmadan yazılmıştır, şimdi de kesme işareti atlanmadan yazılmalıdır.

Karagöz oyunu, Türk gölge oyunudur. Komik, eğlenceli, kimi zaman öğretici, bazı zamanlarda argo kullanılan bir oyundur.

Oyunun iki ana karakteri vardır; bunlardan bir tanesi oyuna adını veren Karagöz diğeri ise Hacivat'tır.

Her Karagöz oyunu dört bölümden oluşur.

1. Mukaddime (giriş ) :

Bu bölüm de çeşitli kesimler bulunmaktadır. İlk önce müzikle birlikte boş perdeye ' göstermelik' denilen oyunun konusu ile ilgisi olmayan bir görüntü konulur( denzi kızı, burak, kedi, gemi, hayat ağacı, bir saksıda limon olabilir). Göstermeliklerin görevi oyunu seyretmeye hazırlanmamış seyirciyi oyunun gerçeğine hazırlamak ve seyircide merak uyandırmaktır. Göstermelik, bir ucuna gerilmiş sigara kağıdı bağlanan 'nâreke ‘ adında bir kamış düdüğün çok tiz sesi ile kaldırılır.

Göstermeliğin kaldırılması ile tefin vuruşuna uygun hareketlerle, seyirciye göre perdenin solundan Hacivat gelir, bir semai okur. Bu semailer dügâh, ferahnâk, isfahan, tahir buselik, yegâh, rast, nihavend, beyâti, uşşâk, segâh gibi makamlarda olur. Bu sırada Hacivat musıkinin ritmine uygun hareketlerle başını hafifçe sallar. Semai bitiminde Hacivat "Oof Haay Hak !" diyerek perde gazeline başlar. Okur, duasını eder ve yeri saygı ile öper. Kendine kafa dengi bir arkadaş arar ve onun özelikleri sayar.

Şöyle ki;
'' Efendim! Demem o demek değil !
Bu bendenize, bu hakir duacınıza, eli yüzü düzgün, elfazı güzel, sözü sohbeti tatlı bir fasih- ül- lisan, yâr-i vefâ-dâr olsa, geliverse şu meydân- ı pür sefâya, o söylese bendeniz dinlese, bendeniz söylese o dinlese, oturan zevkperverân-ı kirâm da sefâyâb olsa !
Diyelim; bu gece işimizi mevlâm rast getire.
Yâr bana bir eğlence, aman bana bir eğlence !
Aman bana bir eğlence ! ''

Devamını oku...